Nederland N.V.

Forel wreef zijn handen. 'Gijs jongen, je hebt het voor mekaar', mompelde hij. Hij verheugde zich over de smoelen die zijn vrienden zouden trekken, als ze de krant lazen. Te lang had hij hun meewarige, spottende lachjes moeten verdragen. 'Daar heb je Gijs van de regering! En jongen, viel de tantième dit jaar mee?' 'Gijs, kerel, gefeliciteerd. Een begrotingsoverschot, dat geeft zeker wel een vette bonus?' Hij was het meer dan beu geweest, maar hij had zijn ergernis niet laten blijken. Alleen tegen zijn vrouw was hij wel eens boos uitgevallen, als ze zeurde dat Jan van dè Bank, of Henk van Ego's Verzekeringen koffers met opties hadden thuis gebracht, die zo zwaar waren dat twee man ze moesten dragen.
Bij het bezoek aan zijn tante in Medemblik had hij tien gulden (ruim € 4) in de parkeermeter moeten gooien voor twee uur! Eerst was hij nijdig geweest. Die gemeentebesturen deden maar wat ze wilden om aan centen te komen. Zou hij het kabinet... Maar plotseling kreeg hij dat Eureka gevoel. Dit was het! De best denkbare handel is immers de verkoop van een product dat niets kost. De wegen waren al lang geamortiseerd, het onderhoud werd veelvoudig vergoed door de wegenbelasting en toch betaalden burgers zonder morren om in een straat te mogen stilstaan. Ze geloofden dat het was om auto's uit de stad te weren, zelfs als je zo kon zien, dat die toch gewoon vol stond! Als hij nu eens...
Enfin, zo was het begonnen. Wobbe Sjef, de premier, was eerst sceptisch. Hij had gesmoesd met Koos Vorst van Binnenlandse Zaken en met Herbert Langnek van Justitie. Die vonden ordenen met vergunningen heel wat anders dan winstmaximalisatie. Hij had al zijn overtuigingskracht aangewend en er op gewezen dat brede lagen van de bevolking de tucht van de markt accepteerden. Hij voorspelde dat de telefoonbedrijven de kosten op hun abonnees zouden verhalen. Goed bezien was het eigenlijk gewoon een vorm van belasting heffing - heel normaal voor een regering - en het heffen werd bovendien uitbesteed. Dus het was tegelijk een privatiseringsslag, 'overheid op afstand!' Weer een verkiezingsbelofte ingelost. Hij had gewonnen en de frequenties waren geveild. Miljarden had het opgeleverd en het had niets gekost, pure winst! Maar daarover had hij wijselijk gezwegen.

De gevreesde kritiek van pers en volksvertegenwoordiging was uitgebleven. Tot zijn verbazing was het tegenovergestelde gebeurd. De regering kreeg het verwijt dat de opbrengst te laag was geweest! Dat haalde ook de twijfelaars in het Kabinet over de streep. De tweede veiling, die van de frequentiebanden voor de radio, kreeg in 10 seconden de instemming van de hele Ministerraad. Het werd opnieuw een groot succes. Zonder dat hij de gedachte had hoeven in te steken, waren de media zelf begonnen met lof voor de 'ondernemende overheid'. Het begrip 'BV Nederland' kreeg eindelijk inhoud, schreven ze. Zijn collega's kwamen nu uit zichzelf met innovatieve ideeën. Hij had het enthousiasme wat moeten afremmen. Gelukkig had Sjef hem daarin gesteund.

De paspoortenveiling was het volgende succes. De burgerij belaagde de gemeenten met zijn reislust en betaalde daarvoor graag en ruimschoots de kosten. Dat kon beter. Zijn oude maats bij het Planbureau hadden uitgerekend, met hoeveel ambtenaren minder het land toekon, als je de paspoort-uitgifte tot een derde zou terugbrengen. Zo hield dit kabinet ook zijn belofte van een afslankende overheid. Over de schatting van de opbrengst divergeerden de prognoses van de experts. Maar nu de eerste tranche op de markt was, bleek dat het kassucces zelfs de meest optimistische schattingen overtrof. Het publiek had voor zijn snoepreisvergunningen meer dan twee-en-een-half duizend gulden over. De Kamer en de pers waren uitzinnig in hun lof. Het land maakte winst en niet zo'n beetje.

Forel emailde zijn wetsvoorstel naar Sjef. Het waren maar een paar regels. Op Algemene Zaken zouden ze er wel een nette vorm aan geven: Gezien de grote winsten van het eerste- en tweede kwartaal... besluiten wij: het topmanagement (de ministers) 'een derde halfjaar' uit te keren en de basis-wedde met 30% op te trekken. De Motivatie in de memorie van Toelichting was simpel: om goede Ministers te kunnen aantrekken en behouden is marktconforme honorering vereist.

De telefoon ging. Zijn vrouw nam aan. 'Wobbe wil je spreken, over je mailtje.' Via zijn partijcontacten had die vernomen dat de volksvertegenwoordiging zich tot het hogere kader van het PR-department rekende. Ze vonden daar dat een denivelleringsronde niet tot het topmanagement zou mogen worden beperkt. Per slot had de Kamer de regering in alle opzichten gesteund. Gijs zuchtte en beloofde zijn voorstel in die zin aan te passen. Peinzend legde hij de telefoon neer. Op dat moment kreeg hij zijn idee suprème. Nederland een NV, een novum in de wereldgeschiedenis! In dat licht was de Verenigde Oost Indische Compagnie een kleinbedrijf geweest! Bij hem, Forel, vergeleken was zijn voorganger, Van Oldenbarnevelt, een snotjongen. Nederland naar de beurs! Met de winstcijfers van de laatste tijd zouden de stukken wegvliegen. De meewerkende volksvertegenwoordigers konden dan een pakket opties krijgen. Het voordeel daarvan was, dat het alweer niets zou kosten en de toekomstige aandeelhouders zouden blij zijn met een management met zoveel belang bij het welslagen van de onderneming. Hij opende zijn laptop om te proberen alvast een schatting van de grootte van de emissie te maken. New York en Tokio zouden samen misschien niet voldoende volume hebben, maar met Londen en Hong Kong erbij, moest het lukken.

2001 05 30.