DEMONSTREREN
&
VRIJHEID
Vorige week bezetten "Xtinction" rebellen de zeesluizen van IJmuiden. Ze gaan vrijuit met een beroep op demonstratie vrijheid. Tezelfder tijd veroordeelde een rechter een groep Christenen. Die spraken ouders en schoolbesturen aan over onbetamelijke zeer "inclusieve" sekslessen op scholen door een andere activistische organisatie.
Denkend aan het verschil in rechterlijke uitleg van regels betreffende demonstratievrijheid, zoals in het begin genoemd, dient de wetgever voor duidelijkheid te zorgen. De omschrijving van wat demonstreren is, moet op de schop, terwijl de waarde van demonstratierecht in stand blijft. Demonstreren en actie voeren moeten uit elkaar en beter onderling begrensd. Ik stel voor:
Het riep herinneringen op aan de tijd, waarin vrijheid slechts een vrome wens was. Dat begon kort nadat mijn ouders bovenstaande foto van hun spinnijdige zoon maakten. Die geschiedenis vertel ik aan het eind van dit verhaal. Het heeft een stempel op mijn hele leven gedrukt.
Vrijheid is een hoog goed. We moeten het blijven koesteren. Elk gebod of verbod is een beperking van persoonlijke vrijheid; zelfs "je mag niet stelen" of "je moet op de weg rechtshouden".
Vrijheidsberking is daarom nodig. We rechtvaardigen die met "als jouw vrijheid, schade, letsel of hindernis voor anderen betekent." Over schade en letsel argumenten is weinig onenigheid, maar voor hinderen ligt dat anders. Partijen met verschillende geloven kunnen menen dat het geloof van de ander hen hindert. Daarover zijn oorlogen gevoerd, is de wetenschap lang op het verkeerde spoor gezet en zijn ontelbare mensen beschadigd.
Denkers, die het belang van individuele vrijheid in het licht brachten en daarmee vrijwel de hele wereld achter zich kregen, hebben eindeloos veel commentaar ontketend. Commentaar dat vooral over de noodzakelijke beperking van absolute vrijheid ging. Wie zich daarin mengt, zonder een zorgvuldige studie van gedachten en bevindingen van voorgangers, heeft weinig recht van spreken. Daaraan waag ik mij niet.
Wat ik wel durf, is mij uitlaten over een klein onderdeel van de hoog gewaardeerde individuele vrijheid: demonstratievrijheid. Daarover ben ik geen onbeschreven blad. Ik heb zelf vaak gedemonstreerd en demonstraties georganiseerd. In die tijd las ik veel, gaf voordrachten en discussieerde met vooraanstaande mensen, die andere opvattingen koesterden. Geweldloze weerbaarheid was veelvuldig het onderwerp.
Die is te onderscheiden in enkele stadia.
Het zou m.i. een strafvonnis als dat van de rechter in de zaak van de inclusieve seksvoorlichters tegen de Christenen, die de cultuur onder vuur achten, onmoglijk maken. Schoolbesturen en ouders aanspreken is puur gedachten uitdragen. Terwijl wegen en sluizen blokkeren net als mensen het spreken beletten fysiek is. De seksles zelfs in hoge mate. Ook dierenbevrijders zouden een toontje lager zingen met die duidelijkheid evenals krakers van gebouwen. Acties. ook als er spandoeken aanhangen, zijn iets anders dan gedachten uitdragen. Het is vaak forceren, dwingen tot en effectief andere mensen hun vrijheid ontnemen of beletten. Daar moeten rechters anders tegenaan kijken.
Het lijkt mij in Nederland waarschijnlijk dat een voldoend grote meerderheid zo'n verandering in wet en regelgeving zal ondersteunen. ANWB en Schiphol zouden ermee gediend zijn, net als miljoenen anderen en, wie weet, ook nog een zeldzame universiteitsbestuurder.
Ik zou dus zeggen:
Liefhebbers van persoonlijke feiten en aberraties ben ik nog uitleg bij de foto van het boze jongetje schuldig. Hij werd genomen in het laatste jaar, dat de Duitse bezetter nog Noordzee strandbezoek toestond. Ik speelde in het zand en in zee. Het zand schrijnde in mijn natte zwempak. Ik trok het uit. Dat voelde aanzienlijk beter. Mijn moeder rende naar me toe. Het zwempak moest weer aan. Ik wou niet en vroeg, waarom? Zij legde uit, dat "de mensen" het niet wilden. Ik keek om me heen en zag tot mijn verbazing een stikvol strand met allemaal aangeklede mensen. Toen besefte ik voor het eerst van mijn leven, dat al die mensen dom waren en ik het als enige bij het rechte eind had. Het was een overweldigende gedachte. Ik vroeg mij namelijk gelijk af, in welke andere vervelende kwesties het ook zo was? Het maakte me boos, want ik besefte, dat het me nooit zou lukken die massa op betere ideeën te brengen of het tegen hen op te nemen.
Mijn moeder vertelde, aan wie het horen wilde, dat ik daarna een hele middag boos op een zandhoop was blijven mokken om dat zwempak. Ze had het mis. Het speelde ongetwijfeld een rol, maar dat was niet waarover ik nog wekenlang bleef piekeren. En wat mij levenslang niet heeft losgelaten: de vrijheidsbeperking en dwang van een domme overmacht.
Het leidde jaren later tot een gewetensvraag, toen ik samen met Roel van Duin en Johanniek van der Molen de eerste Nederlandse protestactie tegen atmosferische kernproeven organiseerde. (Ongeveer 25 scholieren en studenten.) We gingen niet met spandoeken op het trottoir staan, maar zouden het kruispunt van de Laan van Meerdervoort en de Anna Paulownastraat 's ochtends vroeg, met een zitactie blokkeren. We werden het na een lange discussie eens. We zouden geen verzet plegen, ons weg laten slepen, onze identiteit verstrekken, ons eventueel bij de rechter verweren, diens vonnis accepteren en een eventuele straf gewillig ondergaan. Zo ging het. Martin Luther King zou het niet beter hebben kunnen doen.
C. (Kees) le Pair
Nieuwegein, 2025 09 04.
| → top | → index |
|---|